Сёння мы хацелі б пазнаёміць вас з гісторыяй самага старажытнага касцёла, які стаяў на землях Мастоўшчыны яшчэ з 1539 года, але не перажыў і другой паловы XX стагоддзя. Зараз тут размяшчаецца каменны касцёл, пабудаваны ў 1992 годзе па праекце архітэктара Бабкова. Аднак, знаходзіцца ён ледзь воддаль ад месца, дзе стаяў стары драўляны касцёл. Але, што ж здарылася са святыняй, якая служыла людзям больш за чатырыста гадоў? Пачнем спачатку...
Мястэчка Масты, упершыню згадваецца ў 1468 годзе і сваё развіццё атрымала дзякуючы свайму размяшчэнню на пераправе праз Нёман і на некалі важнай дарозе, якая злучала Вільню з Кракавам. Каля 1536 года Масты пераходзяць у валоданне каралевы Боны, якая ў 1539 годзе пабудавала і абсталявала Касцёл Звеставання Прасвятой Багародзіцы (kościoł p.w. Zwiastowania). Так як мясцовыя людзі былі пазбаўленыя храма, у сувязі з гэтым жылі не годна і не так як яны былі павінны, каралева Бона Сфорца палічыла сваім абавязкам «паклапаціцца аб тым, каб людзі пакланяліся Ісусу Хрысту, нашаму Збаўцу». Пабудаваны ёй касцёл праіснаваў да ваенных часоў, вядомых як "патоп". У больш строгім сэнсе гэты тэрмін адносіцца да шведскага ўварвання і акупацыі Рэчы Паспалітай як да другой Паўночнай вайны (1655-1660). Захаваліся дадзеныя наведвання касцёлаў у 1655-1661 гг. Слупскі згадвае што:»царква згарэла падчас (Маскоўскага) нашэсця, цяперашняя даволі падобная на стайню, хоць у акрузе шмат лясоў".
Касцёл Св. Яна Хрысціцеля быў перабудаваны толькі праз сто гадоў па загадзе караля Аўгуста III у 1758 годзе (год таксама называўся 1740). Святыня мела даўжыню 35 метраў, шырыню 17 метраў і вышыню 12 метраў. У ёй былі абразы: Св. Ян Непамук, Маці Божая ранішняя і Збаўца.
З 1906 годзе і да вайны пры касцёле жылі манашкі з абшчыны сясцёр Беззаганнага Зачацця Дзевы Марыі. Яны праводзілі катэхізацыю насельніцтва, клапаціліся пра Касцёл і аказвалі бясплатную медыцынскую дапамогу ўсім, хто мае патрэбу.
Больш падрабязных звестак да 1923 года, калі адбылася апошняя рэканструкцыя старога драўлянага касцёла, у нас практычна няма. У гэты перыяд часу парафія паступова павялічваецца, і да 1910 года налічвае ўжо 3588 каталікоў. Гэтак жа захаваліся невялікія ўрыўкі ўспамінаў а. а. Азнобішына пра ксяндза Каждайловіча, Дарашкевіча і Сарасека, апісаныя ў яго кнізе.
Існуе дзве версіі аб знікненні старога драўлянага касцёла. Нам дакладна вядома, што старажытная святыня спыніла сваё існаванне ў 1980-яе гг. Па адной версіі яго спалілі па загадзе вышэйстаячых органаў, па іншай ён згарэў сам у следстве пажару або звеставанне навальніцы. Дадатковых звестак у нас няма. На месцы ж разбуранага касцёла была пабудавана крама. А службы часова праходзілі ў капліцы, размешчанай на старых парафіяльных могілках, дзе ўжо ў 1992 годзе быў узведзены новы каменны касцёл.
